Kobiler ve Finansal Muhasebe
Bu ay; muhasebe, finansman, vergi gibi konulara uzak kalmış ama KOBİ ortağı, yöneticisi ya da girişimci olması nedeniyle de “yeteri kadar muhasebe, finansman ve vergi” konularında bilgi sahibi olmak isteyenler için bir yazı hazırlamayı düşündüm.
İşletme ve ekonomi dışındaki konularda uzmanlaşan KOBİ ortakları, yöneticileri, girişimciler kendi konularına hakim olabilmekte ancak, ticari yaşam içerisinde vazgeçilmez olan muhasebe, finansman ve vergi konularına hakim olamamaktadırlar. Bu kişiler elbette mali müşavirleri yardımıyla işletmelerini yönetebilmekte ancak yukarıda saydığımız konular hep eksiklik olarak hissedilmektedir. Bu nedenle de bu kişilerin işletmecilik ile ilgili asgari düzeyde kavramlara, işleyişe ve genel hatlara hakim olmaları gerekmektedir.
İşine Devam Etmekti! Olan İşletmeler
Dönem başında Yapılan işlemler
- Açılış Kaydıran Yapılması: Önceki döneme ait bilançoya da/anarak hesapların yevmiye defterinde açılış kaydının yapılması
- Açılış Kaydının Büyük Deftere Aktarılması
- Finansal NiteHktokl Işlemlorin Belgelendirilmesi
- Finansal Nitelikteki İşlemlerin Yevmiye Defterine Kaydedilmesi
- Yevmiye Defterinde Yapılan Kayıtların Büyük Deftore Aktarılması
- Aylık Mizanların Düzenlenmesi
- Genel Geçici Mizanın Düzenlenmesi
- Dönemsonu Envanterinin Çıkarılması
- Dönemsonu Muhasebe İşlemlerinin Yapılması
- Kesin Mizanın Düzenlenmesi
- Finansal Tabloların Hsırtanmosı
- Kapanış Kayıtlarının Yapılması
İşe Yeni Başlayan İşletmeler
Dönem başında Yapılan işlemler
a. Dönombaşı Envanterinin Çıkarılması
b. Dönem başı Envanterine Day anarak Açılış Bilançosunun Düzenlenmesi
c. Envanter Bilgilerinin Envanter Defterine Geçirilmesi
1. Açılış Kaydının Yapılması: Dönembaşı Bilançosuna dayanarak hesapların yevmiye defterinde açılış kaydının yapılması
1- Finansal Muhasebe Nedir?
Finansal muhasebe, işletmedeki bilgi ve belgelerin finansal raporlara aktarılma sürecidir. Finansal muhasebe süreci dönem sonunda işletmenin finansal durumunu (bilanço), finansal performansını (kar/zarar tablosu ya da gelir tablosu) ve nakit akışını gösteren finansal raporlar hazırlanmaktadır. Bu finansal raporlara göre vergi kanunlarına göre yapılacak bazı düzeltmelerle ödenecek vergi hesaplanabilmektedir. Ayrıca işletme ile ilgili bilgi sahibi olmak isteyen diğer taraflar (bankalar, kredi kuruluşları, tedarikçiler vs) bu finansal raporları talep etmekte ve bunlara göre işletmeyi değerlendirmektedir.
2- Muhasebe Sürecinde Defterler Hangileridir?
Finansal nitelikteki işlemlerin finansal bilgi sisteminde veri olarak depolanabilmesi için muhasebe defterlerine kaydedilmeleri gerekir. Vergi Usul Kanunu’na (VUK) göre kar amaçlı faaliyet gösterenlerin; yani tüccarların belli defterleri tutma zorunluluğu vardır.
VUK; tüccarları yıllık alım veya satım hacimlerini temel alarak birinci sınıf tüccarlar ve ikinci sınıf tüccarlar olarak iki sınıfa ayırmaktadır. VUK’un bu sınıflandırmaya esas aldığı kriterler yıldan yıla değiştirilmektedir.
İkinci sınıf tüccarlar işletme esasına göre işletme hesabı defteri tutarlar. İşletme hesabı defterinde sadece döneme ait gelirler ve giderler yer alır.
Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre defter tutarlar.
Bilanço esasında tutulan defterler ikiye ayrılır:
- Tutulması zorunlu olan defterler
- Tutulması isteğe bağlı defterler
Tutulması zorunlu olan defterler şunlardır:
- Envanter Defteri
- Yevmiye Defteri (Günlük Defter)
- Büyük Defter (Defter-i Kebir)
3- Finansal Muhasebe İçin Ne Gereklidir?
Finansal muhasebe, uygulamada kayıt girme olarak da nitelendirilmektedir. İşletmelerin her ay sonunda; alış faturaları, satış faturaları, makbuzlar ve diğer belgelerle birlikte işletmenin banka hesabının dökümü ve dekontları, işletmenin kredi kartı dökümü gibi belgeleri de mali müşavirlerine teslim etmeleri gerekmektedir. Bir sonraki ayın 26’sına kadar mali müşavirler KDV, Muhtasar (stopaj) beyannameleri elektronik ortamda verip, en geç 26’sında ödeme yapmaları için işletmelere tahakkukları teslim etmektedirler.
4- Girişimciler Mali Müşavirlerinden Neleri Talep Etmelidir?
Eğer bir girişimci aldığı mali müşavirlik hizmetinin bedelini, mali müşaviri ile birlikte her yıl sözleşme ile belirleyip ödemelerini de zamanında yapıyorsa; aldığı hizmeti kaliteli olarak talep etmesi de hakkıdır. Bu girişimciler dönemsel olarak; aylık, üç aylık vb. finansal raporlar isteyebilir bu raporlar konusunda birlikte toplantılar talep edebilirler.
5- Girişimcilerin En Fazla İhtiyaç Duyduğu ve Merak Ettiği Muhasebe Kavramları Nelerdir?
Hesap Nedir? Finansal nitelikteki olayların her bir varlık ve kaynak unsurunda (bilançoda) ve faaliyet sonuçlarını gösteren her bir unsurda meydana getirdiği değişimleri izlemeye yarayan çizelgeye hesap denir.
…………..HESABI
Borç Alacak
Hesabı borçlandırmak Hesabı alacaklandırmak
Mizan Nedir? Mizan; kayıtlar yapıldıktan sonra finansal raporlar oluşturulmadan önce, kayıtların defterlere doğru işlenip işlenmediği, işlemlerin doğru yapılıp yapılmadığını kontrol et-..mek için hazırlanan çizelgelerdir. Bankalar, işletmeler genellikle dönem sonlarında finansal tablo hazırladığından, ara dönemlerde işletmelerden mizan hatta detay mizan talep etmektedirler. Bu detay mizanlarda amaç; işletmenin mal veya hizmet aldığı, sattığı tedarikçi ve müşteriler ile gelir ve gider kalemlerini detaylı görmektir. Mizanda borç toplamının alacak toplamına; borç bakiyesinin de alacak bakiyesine eşit olması gerekir. Bu eşitliklerin sağlanması halinde, yevmiye defterindeki kayıtların büyük deftere geçirilmesinde hata yapılmadığı kabul edilir.
Bilanço Nedir? Bilanço, bir işletmenin belli bir andaki finansal durumunu gösteren tablodur. Başka bir deyişle bilanço bir işletmenin belli bir andaki fotoğrafıdır (Yalkın, 1988, s. 62). Bilançoda varlık (aktif) ve kaynak (pasif) olmak üzere iki denge unsuru vardır. Varlıklar işletmenin sahip olduğu ekonomik değerleri ifade etmekte, kaynaklar ise işletmenin varlıkların nasıl edindiğini gösteren finansal yapı ve ortakların işletme üzerindeki haklarını gösteren sahiplik yapısından oluşmaktadır.
Gelir Tablosu Nedir? Gelir tablosu, bir işletmenin faaliyet dönemine ait finansal performansının raporlanması amacıyla hazırlanan dinamik bir tablodur. Gelir tablosu hazırlanırken tahakkuk eden tüm gelir ve gider unsurları kar veya zarar ile ilişkilendirilir.
Bu tabloya sıklıkla KAR/ZARAR Tablosu da denmektedir.
KAR/ZARAR Tablosu
Brüt Satışlar Satış İndirimleri (-) Satışların Maliyeti (-) Faaliyet Giderleri (-)
Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar
Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-)
Finansman Giderleri (-)
Olağandışı Gelir ve Karlar Olağandışı Gider ve Zararlar (-) Dönem Net Karı (Zararı)
Nakit Akışı Nedir? Nakit akışları, işletme faaliyetlerinden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit ve nakit benzeri tahsilatları ve bu faaliyetlere ilişkin nakit ve nakit benzeri ödemeleri ifade etmektedir.
Nakit akışları; ayrıca işletmenin faiz ve borçlarını ödemede kullanacağı nakitleri yaratma kabiliyetini göstermektedir. Bu bakımından yatırımcı ve borç verenler için nakit akışı ile ilgili bilgi oldukça önemlidir.
Nakit Akışlarının Sınıflandırılması
Nakit akışları üç çeşit faaliyetten kaynaklanmaktadır:
- İşletme Faaliyetleri: İşletmenin temel gelirlerini elde ettiği faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyetleriyle ilgili olmayan diğer faaliyetleri,
- Yatırım faaliyetleri: İşletmenin uzun vadeli varlıklarının, nakit benzerlerine dahil edilmeyen yatırımlarının elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri,
- Finansman faaliyetleri: İşletmenin özkaynak ile yabancı kaynaklarının yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetleridir.
Nakit Bütçesi Nedir? Gelecekteki dönemlerde gerçekleşmesi beklenen nakit akışları gelecek beklentileri (projeksiyonları) olarak adlandırılmaktadır. Gelecek bütçeleri geçmiş performansın değerlendirilmesi ve gelecek faaliyetlerin planlanması için kullanılmaktadır. Nakit bütçesi ise işletmenin gelecekteki raporlama döneminde elde edeceği ve ödeyeceği nakdin tahmin edilmesidir. Bu bütçeler, nakit açığı olduğunda kısa vadeli borçlanma ihtiyacını; nakit fazlası olduğunda ise kısa vadeli yatırım olanaklarını ortaya çıkarmaktadır.
Nakit Bütçelerinin Hesaplanması
- Tahmini Nakit Girişleri
- Tahmini Nakit Çıkışları
- Tahmini Dönembaşı Nakit
- Tahmini Dönemsonu Nakit
6- Kredi Alırken ya da Yatırımcı Bulurken Finansal Muhasebe Önemli midir?
İşletmeler kredi alırken ye da yatırımcı bulurken; kredi kuruluşlarının ve potansiyel yatırımcıların ilk incelemek isteyeceği bilgiler finansal tablolarda mevcuttur. Çünkü finansal tablolar işletme ile ilgili genel amaçlı bilgileri sağlamaktadır, işletmeler kendilerini ve tarihçelerini ne kadar anlatırlarsa anlatsın, işletmenin tarihçesinin ve faaliyetlerinin rakamsal olarak göründüğü tablolar finansal tablolardır. Bilanço ve kar/zarar tablosu ile nakit akışlarını gösteren tablo en fazla ihtiyaç duyulan finansal tablolardır.
Prof. Dr. Volkan Demir
