Ar-Ge yapan KOBİ’ler için önemli destek fırsatları

YÜKSEK katma değerli, orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin yerli imkan ve kabiliyetlerle üretimi destekleniyor. Cari açığın azaltılması yönünde önemli adımlar atılıyor. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında açılan “Üretimde Yapısal Dönüşüm” çağrısı ile 29 yenilikçi teknoloji alanı ve kritik hammaddelerden roket fırlatıcıya, kendinden hareketli silaj makinelerinden harp silahlarına (hafif makineli tabancalar) ait aksam, parça, mermi ve mühimmata kadar 149 ürün destekleniyor. Cazip teşvik unsurlarıyla desteklenecek teknolojiler arasında eklemeli imalat makineleri, servo teknolojileri, robotik ve otomasyon sistem bileşenleri, otonom/yarı otonom endüstriyel ve hizmet robotları da yer alıyor. Son başvuru tarihinin 1 Ağustos olarak belirlendiği çağrı kapsamında Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri başvuruda bulunabiliyor.

Ar-Ge yapan KOBİ’ler için de önemli destek fırsatları sürüyor. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK), KOBİ ölçeğindeki firmaların proje esaslı Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerini desteklemek üzere açtığı iki yeni çağrısı için başvuru süreci devam ediyor. Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından yürütülen 1501-Sanayi Ar-Ge Destek Programı ve 1507-KOBl Ar-Ge Başlangıç Destek Programı kapsamında açılan 2021 yılı ikinci dönem çağrıları için kuruluş bazlı ön kayıtlar 20 Ağustos 2021 günü saat 17.00’de sona eriyor. TÜBİTAK, 2021 yılında her iki program kapsamında çıkılacak iki çağrı için yaklaşık 580 milyon TL bütçe ayırmıştı.

YENİ ÇAĞRILAR DA AÇILACAK

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi, Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması amacı doğrultusunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve bağlı/ilgili kuruluşları tarafından sağlanan destek ve teşviklerin tek pencereden yönetilerek orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyeli sektörlere yoğunlaştırılmasına yönelik özel bir program. Hamle Programı kapsamında kimya, eczacılık, tıbbi ve dişçilikle ilgili araç gereçler, bilgisayar, elektronik ve optik, elektrikli teçhizat, makine, ulaşım araçları, diğer sektörlerdeki öncelikli ürünler listesindeki ürünler destekleniyor. 2019 yılı son çeyreğinde açılan “Makine Sektörü” çağrısı, Program çerçevesinde pilot uygulama olarak yürütülmüş ilk çağrı. Program kapsamında bu yıl 30 Nisan’da “Mobilite” çağrısı açılmıştı. Çağrı kapsamında ulaşım araçları, elektronik, elektrikli teçhizat ve makine sektörlerinden seçilen ürünler yer aldı.

Bu çağrı için 22 Haziran’da ön başvuru süreci tamamlanırken, 23 Haziran itibarıyla “Üretimde Yapısal Dönüşüm” çağrısı açıldı. Bu çağrı ile temel olarak makine sektörüne ait ürünlerin ve tüm sektörler için önemli olabilecek kritik hammaddelerin desteklenmesi hedefleniyor. Sözkonusu yerli üretimle; yüksek katma değer oranı, teknoloji üretimini zorunlu kılma, yatırım maliyetlerini düşürmesi, nitelikli personel istihdamı, geniş bir yan sanayi ağı oluşturma, dışa bağımlılığı ve dış ticaret açığının azaltması, yerli üretim kabiliyetlerinin kazanılmasını sağlama, birçok sektöre girdi sağlaması gibi katkılar açısından ülke ekonomisi için kritik öneme sahip olacak. Çağrı kapsamında başvurusu yapılan yatırım projelerinin büyüklüğü 10 milyon TL’den az olamayacak.

Bu arada Program kapsamında eczacılık, tıbbi cihaz ve kimya sektörlerinden seçilen ürünlerin destekleneceği “Sağlık ve Kimya Ürünleri” çağrısının bu ayın sonuna doğru, elektronik, elektrikli teçhizat ve makine sektörlerinden seçilen ürünlerin destekleneceği “Dijital Dönüşüm” çağrısının ise Ağustos sonu itibarıyla açıklanması bekleniyor.

149 ÜRÜN DESTEKLENECEK

“Üretimde Yapısal Dönüşüm” çağrısı ile temel olarak makine sektörüne ait ürünler ve tüm sektörler için önemli olabilecek kritik hammaddeler desteklenecek. Çağrı kapsamındaki öncelikli ürün listesinde yer alan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) kodlarına sahip veya ürün veya üretim teknolojisi açısından yenilikçi teknoloji alanlarına yönelik ürünlere ilişkin yatırım projeleri için başvuruda bulunulabilecek. Program kapsamında desteklenecek 149 ürün arasında roket fırlatıcı, alev-alıcı, el bombası atıcıları; torpil tüpleri, harp silahlarına (hafif makineli tabancalar) ait aksam, parça, harp silahlarına ait olan diğer mühimmat, harp silahlara ait mermiler ve mühimmat dikkat çekiyor. Desteklenecek 149 üründen bazıları şöyle: “Klima cihazı, seramik ürünlerin fırınlanmasına mahsus fırınlar ve ocaklar, hava/diğer gazları sıvılaştırmaya mahsus makineler, kahve ve diğer sıcak içecekleri yapmaya mahsus perkolatör ve diğer elektrikli cihazlar, elektrik motorlu kendinden hareketli forklift ve diğer yük arabaları, kendinden hareketli pamuk hasat makinaları, kendinden hareketli silaj makineleri.” Program kapsamında eklemeli imalat makineleri, ser-vo teknolojileri, robotik ve otomasyon sistem bileşenleri, otonom/yarı otonom endüstriyel ve hizmet robotları olmak üzere 4 grupta 29 yenilikçi teknoloji alanı desteklenecek. Kritik hammadde üretiminin, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi bileşenlerinden “yüksek teknoloji ve inovasyon” altında vurgulanan “öncelikli sektörler için stratejik malzemelerin geliştirilmesi” hedefi ile uyumlu olduğunu, çağrı kapsamında olan ürünlerin 2015-2019 dönemi ortalama cari açığının ise 10.6 milyar dolar olduğunu da hatırlatalım.

CAZİP TEŞVİK FIRSATLARI

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında cazip teşvikler veriliyor. Ar-Ge ihtiyacı çerçevesinde TÜBİTAK Ar-Ge desteğinden yararlanılabiliyor. Program kapsamında Ar-Ge harcamalarının KOBl’ler için yüzde 75’i, diğer firmalar için yüzde 60’ı karşılanabiliyor. KOSGEB tarafından KOBl’lere personel gideri desteği haricindeki tüm giderler için destek oranı yüzde 60 olarak uygulanıyor. Makine-teçhizat desteği, yazılım gideri desteği, personel gideri desteği, referans numune gideri desteği, hizmet alımı desteği unsurları için 6 milyon TL’yi aşmayacak şekilde yüzde 30 geri ödemesiz, yüzde 70 geri ödemeli destek sağlanabiliyor. Program kapsamında yatırım teşvikleri de devreye giriyor. Çağrı kapsamında firmalar, üretime yönelik yatırımlarının KOSGEB tarafından desteklenmeyecek kısmına yönelik yatırım teşvik belgesi için talepte bulunabiliyor. Programın ve çağrının asgari 10 milyon TL yatırım tutarı şartını karşılayan projeler hakkında “Stratejik Yatırımların” teşviki kapsamında, 50 milyon TL ve üzerinde sabit yatırım tutarına sahip projeler hakkında ise “Proje Bazlı Teşvik Sistemi” kapsamında başvuru imkanı bulunuyor. Her iki teşvik uygulaması kapsamında KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, yatırım yeri tahsisi, KDV iadesi teşvikleri veriliyor. Eğer yatırım proje bazlı teşvik kapsamına alınırsa 10 yıl enerji desteği, 5 yıl nitelikli personel desteği, sermaye desteği ve kamu alım garantisi de veriliyor.

TÜBİTAK ÇAĞIRIYOR…

TÜBİTAK TEYDEB tarafından yürütülen 1501-Sanayi Ar-Ge Destek Programı ve 1507-KOBl Ar-Ge Başlangıç Destek Programı kapsamında her yıl Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere iki çağrı açılıyor. Halihazırda bu iki Program çerçevesinde açılan ikinci çağrılar için başvuru süreci devam ediyor. Çağrı kapsamında, bilgi ve iletişim teknolojileri, enerji, tarım ve gıda, makine imalat, otomotiv, sağlık ve diğer alanlar altındaki öncelikli teknoloji alanlarında ve Avrupa Yeşil Mutabakatına Uyum Kapsamındaki öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konularında sunulan projelere öncelik verilecek. Bu çağrılarda hibe olarak verilecek destek oranı yüzde 75 olarak uygulanacak.

Her iki çağrı için de proje başvuru sayısı üst limiti bu çağrı dönemi için kuruluş başına en fazla 2 proje önerisi olarak belirlendi. Örneğin, kuruluş 1507 çağrısı için 1 proje önerisi, 1501 çağrısı için 2 proje önerisi başvurusu yapamayacak. Her çağrıya birer veya bir çağrıya iki proje için başvurulabilecek. Ortaklı başvurular için başvuru sayısı üst limiti uygulanmayacak.

Bu arada 1501 ve 1507 programlarının 2021 yılı birinci çağrı sonuçları da açıklandı. TÜBİTAK’tan yapılan açıklamalara göre 1501 programı çerçevesinde bu yılın ilk çağrısında 317 projenin desteklenmesine karar verildi. 18 projenin değerlendirme süreci devam ediyor. 1507 programı kapsamında açılan bu yılın ilk çağrısında 166 projenin desteklenmesi karara bağlandı. 47 projenin değerlendirmesi ise sürüyor.

Nurettin ÖZDEBİR / Ankara Sanayi Odası (ASO) Yönetim Kurulu Başkanı
“Sürdürülebilir büyüme için önemli”

Program, imalat sanayii odaklı bir yaklaşım içeren, üretim ve verimlilik odaklı, Türkiye’nin uluslararası rekabet edebilirliğinin artırılması ve yüksek katma değer yaratarak sürdürülebilir ekonomik büyümenin ve kalkınmanın sağlanması için kritik bir perspektif sunuyor. Türkiye’de orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyeli sektörlerdeki katma değeri yüksek ürünlerin ve bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi haiz ürünlerin üretimini artırmaya yönelik ‘Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’ üretimin devamlılığı ve sürdürebilir büyüme için büyük öneme sahip. Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması amacı doğrultusunda, Bakanlık ve bağlı/ ilgili kuruluşları tarafından sağlanan destek ve teşviklerin orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyeli sektörlere yoğunlaştırılmasına yönelik özel bir program. Bu program Türkiye için kritik öneme sahip ve gelecek potansiyeli yüksek ürünlerin ülke içinde üretim kapasitesi geliştirilmesi hedeflenmesi açısından önemli.

Başvurular elektronik ortamda yapılıyor

“Üretimde Yapısal Dönüşüm” çağrısı başvuruları, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı web sitesinde bulunan “Program Portah” uygulaması üzerinden çevrim içi olarak alınıyor. 23 Haziran’da başlayan ön başvuru süreci 1 Ağustos 2021’de sona erecek. Ön değerlendirme ise 11 Ağustos 2021’de bitecek. Çağrı kapsamında sadece Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri başvuruda bulunabilecek TÜBİTAK TEYDEB tarafından yürütülen, 1501-Sanayi Ar-Ge Destek Programı ve 1507-KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı ikinci çağrı dönemi başvuruları, 1 Temmuz 2021 itibarıyla https://eteydeb.tubitak.gov.tr üzerinden alınmaya başlandı. Kuruluş bazlı ön kayıt başvurusu son tarihi 20 Ağustos 2021 günü saat 17.00 olarak belirlendi. Proje önerilerinin PRODİS üzerinde gönderileceği çağrı kapanış tarihi 1501 Sanayi Ar-Ge Destek Programı başvurularında 8 Eylül 2021 günü saat 23.59,1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı başvurularında 6 Eylül 2021 saat 23.59 olacak.

Nezih KULEYİN / Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Serbest Meslek Mensupları ve Yön.Vakfı [TOSYÖV] Y. K. Başkanı
“Doğru planlanmış bir program”

TÜBİTAK’ın öncelik alanlarında belirtilen konular kapsamında açtığı destekler, sanayinin ihtiyacını karşılamasının yanı sıra ülke hedefleri ve stratejileri doğrultusunda da doğru olduğunu görüyoruz. Ancak burada KOBİ’ler açısından değerlendirilmesi gereken en temel konu projeler için ayrılan bütçe tutarları. KOBİ’lerimizden özellikle bütçelerin yetersiz olduğuna, projeye başvurdukları bütçelerde çok fazla kısıtlamaya gidildiğine ve KOBİ’lerin de projeyi yapmakta zorlandıklarına dair geri bildirimler alıyoruz. KOBİ’ler finansman sorunu nedeniyle inovatif birçok fikri hayata geçirmekte zorlanıyor. Yüzde 99.8’inin KOBİ işletmesi olduğu ülkemizde, KOBİ’lere ne kadar çok finansman kaynağı imkanı sunulursa o kadar rekabetçi, katma değerli üretimi ve ihracatı yüksek işletmelerin sayısı artar. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi katma değerli üretimin artırılması adına doğru planlanmış bir program. Ancak KOBİ’lerimizin bu programdan yeteri kadar haberdar olmadığını söyleyebilirim. Daha fazla işletmenin başvuru yaparak desteklerden yararlanması ile dönüşümün sağlanıp sağlanamadığını daha net bir şekilde görebileceğimizi düşünüyorum. Ayrıca program kapsamına alınan öncelikli ürünlerin kapsamının genişletilmesi ülkemizin hedeflerine ulaşmada katkı sağlayacak.

Müsilaj araştırmalarına özel çağrı

TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB), son dönemde Türkiye’de Marmara ve Kuzey Ege’de deniz ekosistemi için önemli bir tehdit haline gelen müsilajın araştırılmasına yönelik özel bir çağrı açtı. Çağrı kapsamında; müsilajın biyoçeşitliliğe etkilerinin araştırılması ve restorasyon çalışmaları, müsilajın oluşum mekanizmalarının ortaya çıkarılması, müsilajı tetikleyen faktörlerin açığa çıkarılması, denizel ortama girecek kirletici miktarının azaltılması ve izleme ve takip sistemlerinin oluşturulması, müsilajın mekanik, biyoteknolojik yöntemlerle bertarafı ve değerlendirilmesi, müsilajın halk sağlığına etkileri, müsilajın sosyoekonomik etkilerinin analizi konu başlıklarında proje önerileri bekleniyor. Çağrı kapsamında üniversiteler, araştırma merkezleri ve özel kuruluşlardan sunulan projeler destek üst limiti 300 bin TL ve destek süresi en fazla 9 ay olmak üzere desteklenecek. 12 Temmuz’da başlayan başvuru süreci 26 Temmuz 2021 günü sona erecek.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA